Mleczaj rydz - co to za grzyb?
Mleczaj rydz, powszechnie znany jako rydz, to średniej wielkości grzyb z rodziny gołąbkowatych występujący w klimacie umiarkowanym na całej półkuli północnej oraz w Australii. Rośnie pod sosnami, na ziemi w lasach i młodnikach iglastych, na piaszczystych glebach. Rydze są jadalne oraz określane jako "wysoko cenione", "wyborne" i "najbardziej poszukiwane" grzyby jadalne.
Mleczaj rydz - Opis wyglądu grzyba
Kapelusz:
Średnicy 4–12 cm, barwy cielistoczerwonawej lub w różnych odcieniach pomarańczowej, czasami z domieszką zieleni. Powierzchnia koncentrycznie strefowana, czasami jamkowato-plamista. U młodych owocników pokrój kapelusza jest wypukły, dojrzewający wklęsły, z płytkim wgłębieniem na środku, a u starych okazów lejkowaty, długo z podwiniętymi brzegami. Pokryty śluzowatą przy dużej wilgotności powietrza skórką.
Blaszki:
Blaszki rydza są barwy pomarańczowożółtawej, podobnej jak kapelusza, o różnej długości (mieszane), prosto przyrośnięte lub lekko zbiegające na trzon, cienkie i kruche. Po uszkodzeniu wybarwiają się lekko zielonawo.
Trzon:
Długości 3–7 cm i 1–2,5 cm średnicy, barwy kapelusza lub jaśniejszy, z ciemniejszymi jamkowatymi plamkami (poza tym gładki), przesiąknięty mleczkiem. Cylindryczny, początkowo pełny, potem pusty, przy podstawie zwężony.
Miąższ:
Zbudowany z kulistawych komórek, które powodują jego specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Barwy bladopomarańczowej, zwarty, u dojrzałych owocników kruchy, przesiąknięty jaskrawopomarańczowym mleczkiem. Ma lekko gorzkawy, cierpki smak i słodkawą, owocową woń.
Mleczko:
Pomarańczowe, nie zmienia barwy na powietrzu, ulega tylko powolnemu rozjaśnieniu lub pociemnieniu. W smaku jest łagodne, zostawia jednak gorzki posmak.
Mleczaj rydz - Podobne gatunki grzybów
Przez grzybiarzy gatunki te zazwyczaj są nierozróżniane - rozróżnienie ich tylko na podstawie wyglądu jest bardzo trudne, a czasami niemożliwe. Należy brać pod uwagę jeszcze inne cechy: miejsce występowania, kolor mleczka i zmianę koloru miąższu po uszkodzeniu. Z punktu widzenia grzybiarzy rozróżnienie gatunków nie jest bardzo istotne; gatunki te są bowiem jadalne, chociaż dość znacznie różnią się smakiem. Jedynie mleczaj modrzewiowy jest lekko trujący / niejadalny. Najbardziej charakterystycznymi cechami mleczaja rydza są: występowanie pod sosnami, wyraźne prążkowanie kapelusza i zieleniejący po uszkodzeniu miąższ.
Mleczaj rydz - Występowanie
Mleczaj rydz jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym. Występuje także w Australii. W Polsce jest pospolity.
Rośnie na ziemi w lasach i młodnikach iglastych, na piaszczystych glebach. Tworzy mikoryzę z sosnami. W Polsce pojawia się od sierpnia do listopada
Mleczaj rydz - Rozmnażanie
Wysyp zarodników rydza ma kolor jasnoochrowy. Zarodniki szerokoowalne o rozmiarach 7,1–9,1 × 6–7,5 μm. Na powierzchni posiadają brodawki połączone siateczką łączników o różnej grubości. Podstawki mają rozmiar 36–45 × 4,5–7 μm. Wąskowrzecionowate cystydy występują nielicznie i niemal nie wystają ponad hymenium.
Mleczaj rydz - Ciekawostki
Gatunek ten został poprawnie zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Karola Linneusza (jako Agaricus deliciosus) w "Species Plantarum" z 1753 r. Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez Samuela Graya w "A Natural Arrangement of British Plants" z 1821 r. i ostatecznie zatwierdzony przez Eliasa Friesa.
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: bedłka rydz, rydz prawdziwy. Przez grzybiarzy nazywany jest po prostu rydzem, ale ma też inne regionalne nazwy: rydz pański, rydzyk, rydzek, rycek, ryżyk, ryzok.
Udostępnij stronę znajomym:
